DOLAR: 32.3 TL
EURO: 35.2 TL

Havaların ısınmasıyla gelen tehlikeler

7 yıl önce
3.115 kez görüntülendi

Havaların ısınmasıyla gelen tehlikeler

Kenelerin hayvanlara ve insanlara ( konakçı olarak tercih edilmese de) önemli hastalıklar geçirdiği bilinir. Halk sağlığı anlamında ise en az sivri sinek kadar ciddiyeti vardır.

Keneler (İxoididae Ailesi) aslında insekt grubundan değildir ve örümceklerle yakından ilişkilidir. Yetişkin kenelerin sekiz ayakları bulunur. Onların yaşam zincirleri  dönemlere ayrılır; yumurta, larva ve yetişkin dönemi. Tüm keneler, bazı yaşam dönemlerinde veya yaşam dönemlerinin tümü süresince kanla beslenir. Kenelerin hayvanlara ve insanlara (konakçı olarak tercih edilmese de) ciddi hastalıklar geçirdiği bilinir. Halk sağlığı açısından önemi anlamında en az sivrisinekler kadar ciddiyeti vardır. Kenelerin bazı türleri köpeklere saldırır, fakat nadiren kediler açısından enfestasyon oluştururlar. Köpek kenelerinin çoğu “wood tick” olarak bilinir ve köpekler ormanlarda veya sokakta açık alanlarda gezdiklerinde enfestasyon oluşturur.

Örneğin; Florida bölgesinde bulunan Keneler arasında, kahverengi köpek kenesi ve Amerikan köpek kenesi en çok sorun çıkaranlardır, kahverengi köpek kenesi, nadiren insanları ısırır, fakat evde yaşayan köpeklerde bile sıklıkla bu keneler tarafından enfestasyonlara rastlanır. Amerikan köpek keneleri; insanların da içinde bulunduğu (nadiren evlerde enfestasyon ortamı oluşturur) çok sayıda konakçıya saldırır.

Kahverengi Köpek Kenesi (Brown Dog Tick)

Kahverengi köpek kenesi (Rhipicephalus sanguineus, Latreille) diğer kene tiplerine benzemeyen bir canlı sınıfıdır, çünkü yaşam siklusunun tümünü kapalı ortamda tamamlayabilir. Bu sebeple soğuk ortamlarda popülasyonlarmı geliştirir ve dünya çapında çoğu bölgede sıklıkla görülür. Kene türlerinin çoğu kapalı ortamda hayvanlara bulaşabilir, fakat yaşam siklusunun tümünü içeride tamamlayamaz. R.sanguineus, çok sayıda memeli hayvan üzerinde beslenebilen bir tür olsa da, genellikle köpeklerde konakçı olarak tercih edilir ve büyük enfestasyonlar geliştirmeleri için köpeklere ihtiyaç duyarlar. Evlerdeki enfestasyonlar, hızla yüksek seviyelere ulaşabilir. Tipik olarak, kenelerin çok azı evin içine veya köpeklere gelir, genellikle kenelere evden uzak bölgelerde yaşayan köpeklerde rastlanır. Köpek sahiplerinin ilk fark ettikleri belirtilerden biri duvarlar ve perdelere tırmanan keneleri görmesidir. Kahverengi köpek kenesi köpekler dışındaki hayvanlara nadiren saldırır. Genellikle evin çevresinde barındırılan köpeklerde bulunma olasılığı yüksektir. Kahverengi köpek kenesi yoluyla insanlara hastalık bulaşma olasılığı düşüktür (Yalnızca Akdeniz Bölgesi’nde görülen Btonneuse fever dışında), fakat köpeklere bu kene tipi yoluyla canine erlichiosis ve babesiosis aktarılabilir. Keneler dünya çapında, özellikle ılıman iklimlerdeki bölgelerde ve köpekler üzerinde, evlerde, sıklıkla da vahşi yaşam çevrelerinde bulunur.

Yetişkin bir köpek kenesi, köpeğin kanına geçtikten sonra yaklaşık 1.000 ila 3.000 yumurta bırakabilir. Ev içindeki yumurtalar süpürgelik, pencere ve kapı eşikleri, perdeler, ev eşyaları ve halı kenarlarında bulunabilir. Yumurtalardan, 19 ile 60 gün arasında, altı bacaklı, küçük larvalar çıkar. Bu larvalar köpeğin kanındaki besin maddeleri ile beslenir. Larvalar o kadar küçüktür ki, çok sayıda larva bir araya gelmediği taktirde farkedilmeleri zordur. Larvalar altı gün süresince köpeğe bağlı kalırlar, mavimsi olur ve sonrasında yere düşerler.

Larvalar konakçıdan düştükten sonra sekiz ayaklı  kırmızı kahverengi nimf haline gelmeleri altı ile 23 gün arasında sürer. Bu forma geçtikten sonra başka bir besin kaynağı arayışına çıkma ve tekrar bir köpek konakçı arayışına başlamaya hazırlardır. Nimfler köpeklere saldırır, kandaki gıda maddelerini tüketir, düşer ve 12 ile 29 gün içinde yetişkin forma geçerler. Kırmızımsı kahverengi renkte yetişkinler, tekrar beslenecekleri kan gıdaları arayışına çıkar, kana hücum eder ve mavimsi olurlar ve yaklaşık 1/3 inç uzunluğuna ulaşırlar.

Kana geçemeyen larvalar, nimfler ve yetişkinler kandaki besin maddeleri olmadan uzun dönemler süresince yaşamlarım sürdürür. Yetişkinlerin kan gıdaları olmadan 200 güne kadar yaşadıkları bilinen veriler arasındadır. Kapalı ortamlarda keneler, süpürgelik, pencere pervazları veya perdeler, kitaplıklar, ev eşyaları, ve halı altlarında saklanabilir. Açık ortamda ise binaların çevrelerindeki alanlar, bina dış kaplamaların kenarları veya balkonlarda bulunabilir.

Amerikan Köpek Kenesi

Amerikan köpek kenesi Florida bölgesinde pet ve insanlarda sık rastlanan bir canlıdır. Yetişkin erkekler ve dişiler, sıklıkla spor yapan insanlar veya dışarda çalışanların karşılaştığı görülür. Amerikan köpek kenesi genellikle diğer sıcakkanlı hayvanların kanıyla besleniyor olsa da, köpekler konakçı olarak tercih edilir. Amerikan köpek kenesinin nimf dönemleri sıklıkla yalnızca rodentlere saldırır.

Dişi köpek kenesi 4.000 ile 6.000 arasında yumurta bıraktıktan sonra ölür. Yumurtalardan, 36 ile 57 gün sonrasında larvalar dışarı çıkar. Aç larvalar konakçı arayışına başlar ve 540 gün yemek yemeden hayatta kalabilirler. Larva küçük bir rodent bulduğunda, bağlanır ve yaklaşık beş gün bu canlı sayesinde beslenir. Sonrasında larvalar konakçıdan düşer ve nimfal döneme geçer. Nimfler, 584 gün beslenmeden yaşayabilirler.

Yetişkinler, kan gıdalarını almak için köpek ve büyük hayvan arayışlarına çıkarlar. Yetişkin formlar, hiç gıda almadıkları halde iki yıla kadar hayatta kalabilirler. Amerikan köpek kenelerinin yetişkinleri ve diğer çok sayıda tür, yollarda ve patikalar üzerinde, çimlerde ve diğer düşük vegetasyonlarda bekleme pozisyonunda bulunabilir. Hayvanlar bu alanlardan geçtiğinden, kene sıkıca hayvana tutunur ve kısa zaman içerisinde konakçısı yoluyla beslenmeye başlar. Erkekler beslenip,üremelerini sürdürerek konakçı üzerinde kaldıkları zamanlar belirsizdir. Dişiler ise beslenir, eş bulur, kana saldırır, ve daha sonra yumurtaları bırakmak için koparlar. Amerikan köpek kenesinin, yaşam siklusunu tamamlaması üç ay ile üç yıl arasında sürer. Bu genellikle bir dış ortamlarda yaşayan bir kenedir ve yumurtalardan çıkım gerçekleştirmesi için iklimsel ve çevresel faktörlerin büyük etkileri vardır.

Kenelerin Önemi

Kenelerin varlığı, köpek ve insanlar açısından oldukça rahatsız edici bir durumdur. Köpekler üzerindeki ağır ve süregelen enfestasyonlar irritasyonlara yol açar ve köpeğin canlılığım yitirmesine sebep olur. Kenelerin konakçıdan uzaklaştırılması gerisinde yaraların kalmasına sebep olabilir ve bu yaralar kenenin bağlanma tipine göre enfekte kalmayı sürdürebilir. Kahverengi köpek kenesi tarafından nadiren insanlara enfeksiyon geçişi olur (Akdeniz ülkelerindeki Btonneuse fever dışında) ve canine erlichiosis ve babesiosis gibi hastalıkların köpeklere aktarılması söz konusu olabilir.

Amerikan köpek kenesi; Rocky Mountain Fever, tularemia ve diğer enfeksiyonların hayvanlardan insanlara taşınmasına sebep olabilir. Köpekler bu hastalıklar sebebiyle enfekte olmaz, ancak insanlar köpeklerden bu keneleri alarak enfekte olabilirler. Enfeksiyon organizmaları, keneler belirli bir kaç saat beslenmeden transfer olmadığından, kenelerin erken tespit edilmesi önem taşır. Amerikan köpek kenesinin köpeklerde ve çocuklarda paraliz oluşturduğu bilinir ve bu durum kenelerin iskeletin temeline veya spinal yapı boyunca yerleşmesi sonucu oluşur. Paraliz, beslenen kene tarafından üretilen toksin sekresyonu sebebiyle oluşur. Kene uzaklaştırıldığında, iyileşme hızlıdır, genellikle sekiz saat içinde gerçekleşir. Duyarlı hayvanlar üzerinde kenelerin tutunduğu herhangi bir bölge sebebiyle bile hayvanlarda paralizlerin görülmesi mümkün olabilir.

Kontrol

Kene enfestasyonlarının idaresinde izlenebilecek çok çeşitli stratejik yöntemler vardır. Bunların ilk ve en kolayı, doğru tedbirlerin oluşturulmasıyla sağlanan kişisel korunma veya saldırı durumuna karşı mekanik önlemlerin hazırda tutulmasıdır. Keneler, fark edildiği anda petler ve insanlar üzerinden uzman kişi tarafından uzaklaştırılmalıdır. Kenelerin uzaklaştırılması dikkatli, özenli ve yavaş olmalıdır. Eğer bağlanan kene bölünür, deride keneye dair parçalar kalırsa, bu durum hastalık ve sekonder enfeksiyonların oluşmasına sebep olabilir. Keneler cımbız veya benzeri aletlerle deriye girdikleri noktaya en yakın yerden kavranmak ve düz bir şekilde sabit basınçla çekilmelidir. Kene çıkarıldıktan sonra, ağız bölümüne yakın yerde çok az bir miktar deri parçası görülmelidir.

Kenelerin kovulmasında etkili olan çok çeşitli ürünler bulunur. Bunların bazılarının kıyafetler üzerine uygulanması gerekirken, deri kovucu olarak görev yapan diğer ürünler de vardır. Kıyafetlerinizin üzerini ilaçlarken deriye gelmemesine dikkat edin ve kıyafetlerin giymeden önce iyi kurutulmuş olduğundan emin olun. Genel olarak, ürün etiketi üzerindeki yönergeleri dikkatlice okuyup, bunları tam anlamıyla izleyerek her ürünün doğru şekilde kullanılmasını sağlayabilirsiniz.

İkinci strateji içinde ise; kenelerin hayatta kalması konusunda çevrenin uygunluğu yönlerinden peyzaj yönetiminin yapılması bulunur. Kenesiz bir çevre oluşturulmasında uygulanabilecek basit önlemler; çimlerin biçili olması, ölü yaprakların, çalıların ve çimlerin içindeki tohumların tümünün uzaklaştırılması, yeşillik alandaki ağaç gövdeleri ve çalıları biçilmesi, ve kedi ve köpeklerin ağaçlık alanlardan uzak kalmasını sağlamaya özen gösterilmesidir.

Son iki kontrol aşaması içinde; konakçı hedefli protokoller ve enfekte alanda yapılan uygulamalar bulunur. Bu alanda kullanılabilecek çok sayıda insektisit ürünler vardır ve bunlar spesifik olarak kene kontrolüne yönelik etiketlenmiştir. Bu pestisitlerden bazıları petlerin direkt tedavisiyle ilgili olarak onaylı olup, diğer bazıları ise enfekte bölgenin dezenfeksiyonuna yönelik düzenlenmiştir. Eğer şiddetli kene enfestasyonları meydana gelirse, petlerin, evin ve enfekte alanların aynı süreç içinde kontrol altına alınması gerekebilir.

Evlerde ve alanlarda belirlenen kahverengi köpek kenesi enfestasyonlarının kontrolü genellikle güçtür. Petler toz, solüsyon ve sprey formunda ilaçlarla tedavi edilmelidir. Toz formunda ilaçları hayvanın derisine yayarken, ilacın petin gözleri, burnu veya ağzına girmemesine özen gösterin. Hayvanlarda oluşan şiddetli kene enfestasyonlarında sprey ve solüsyon tipi ilaçlar kullanılabilir. Direkt pet tedavisine yönelik ürünler ve bu konuda tavsiyelere ilişkin veteriner hekimlere danışılmalıdır.

 HIZLI KONTROL BAŞARIYI GETİRİR

İnsektisitler, evlerin içindeki alanlarda lamba, spot ışık kaynaklarına yakın bölgeler gibi kenelerin saklanabileceği yerlere özenle uygulanmalıdır. Bu ilaçlar kapalı ortamda, delik, yarık ve çatlak bulunan zeminler veya halılar üzerine kullanılmalıdır. Kapalı ortamda oluşan şiddetli enfeksiyonlarda veya kenelerin yumurtalarından yeni ve yoğun çıkımlar | olduğunda, hızlı bir kontrol sağlanması amacıyla uygun spreyler kullanılabilir. Açık alanlarda, peyzaja geniş çaplı bir ı insektisit uygulaması yapılarak enfestas-yonlu bölgeler temizlenmelidir. Özellikle j açık alanda hayvanların sık çıktığı bölgelere özel çaba harcanmalıdır. Kenelerin eliminasyonıınun sağlanmasında, iki ile dört hafta arasında değişen dönemler | çerçevesinde uygulama yapılması gerekebilir. Petler, ilaçlanan bölgeler kuruyana kadar bu alanlardan uzak tutulmalıdır. ı

KEDİ PİRELERİ (CTENOCEPHALIDES FELIS FELIS)

Bitlerin 2.000’in üzerinde tanımlanan türü vardır. En sık rastlanan evcil hayvan piresi, Ctenocephalides felis (Bouché) isimli kedi piresidir. Diğer pire tiplerinden farklı olarak, yetişkin kedi piresi konakçı üzerinde kalır.. Köpek piresi, Ctenocephalides canis (Curtis), kedi piresine benzerdir. Kedi pireleri, genellikle hem kedi hem de köpekler üzerinde Kuzey Amerika’da bulunur, ancak Avrupa’da köpek pireleri görülür. Her iki tipin ayrımı küçük bir morfolojik farklılık ile yapılır ve bu fark yalnızca yüksek mikroskobik muayeneler ışığında tespit edilebilir.

Yetişkin formlarda pireler

Yetişkin formları, titreşimlerle veya karbondioksit artışlarıyla stimüle edilir. Yaklaşık 3 mm büyüklüğünde, kırmızımsı kahveden siyaha kadar değişen renklerde, kanatsız ve genellikle lateral kısımları basıktır. Ön ayakları, çok tüylü bölgelerde koşmaya ve zıplamaya olanak sağlayacak şekilde güçlü ve iyi gelişmiştir. Yetişkin kedi bitlerinin yumurta oluşturmak için taze kana ihtiyaçları vardır. Bu yalnızca pirelerin pet hayvanlar üzerinde yaşadığı tek dönemdir. Yetişkinler dört ile yirmi beş gün arasında yaşarlar.

Yumurtalar

Kedi biti yumurtaları, yaklaşık saat başı ortama bırakılır. Bunlar oval, pürüzsüz ve yaklaşık 0.5mm boyutları udadır. Kuru, pürüzsüz, kaygan dış yüzeyleri sebebiyle yumurtaları hayvanların tüyleri arasından rahatça kayarak düşebilir. Beyaz yumurtaların; halı, saman ve çimen gibi bölgelerde fark edilmesi neredeyse imkansızdır. Bunlar, larva forma dönüşüm gerçekleşene kadar burada kalırlar.

Larvalar

İki günlük ovipozisyon sonrası, solucan benzeri larva yumurtadan çıkar. Larvaların uzunluğu 1.5 ile 5 mm arasındadır. Bu aşama beş ile 15 güne kadar sürer. Lar valarm gözleri yoktur. Ayakları bir miktar tüy ile kaplıdır ve dış iskeletleri üzerinde görülebilen zayıf, yarı saydam koyu renk-te bir sindirim sistemleri vardır. Larvalar, zemin kaplaması üzerindeki herhangi bir tipte organik atıkla beslenebilir, fakat temel diyet bileşenleri kurumuş yetişkin kedi biti dışkı materyalidir. Yetişkin bit dışkıları, aynı zamanda “Pire pisliği” olarak da bilinir, neredeyse sindirilmemiş bir kandan oluşur. Bu kan, yeni yumurtadan çıkan larvalar için petin gıda kaynağı oluşturması anlamına gelir. Larvalar; yağışlardan, irrigasyonlardan ve gün ışığından korunmakta olan, relatif rutubet 1 değerlerinin en az yüzde 75 olduğu ve sıcaklık değerlerinin 70 ile 90 °F’dir.

Pupalar

Yetişkin forma geçmeden önce, larvalar ipek kozalar oluşturarak bunların içinde gelişim gösterir. Kozaların yapışkan dış yüzeyi sebebiyle, kir ve atık maddeler bu dış yüzeye yapışır ve bunların kamufle olmasını sağlar. Pupalar, yetişkin pirelere dönüşene kadar kozalar içinde kalır.

Yaşam siklusu

Kedi piresinin yaşam siklusu tam bir metamorfozdan oluşur ve bunun için de yumurta, larva, pupa ve yetişkin dönemleri bulunur. Siklus genellikle 30 ile 75 gün arasında sürer, ancak sıcaklık ve nem gibi eksternal faktörler sebebiyle değişim gösterebilir.

Tıbbi ve Ekonomik Açıdan Önemi

Kedi pireleri, bubonik plak ve murin tifüsü gibi hastalıkların insanlara geçmesinden sorumlu tutulabilir, ancak bu konuya ilişkin sınırlı sayıda rapor vardır. Ayrıca, konakçı duyarlılığına bağlı olarak ısırıkları sonrasında çeşitli şiddetlerde allerjik reaksiyonlar oluşturabilirler. Kedi pireleri, intestinal parazit, köpek şeritleri (Dipylidium caninum) açısından hemen konakçı oluşturulur, bu da asalak kistini taşıyan bir pirenin pet tarafından alınması sonucu olur. Konakçı açısından sık görülen problemlerden biri de pire alerjisi dermatitidir Örneğin; yalnızca pire alerjisi dermatiti vakalarının tedavisi amacıyla Amerika Birleşik Devletlerimdeki pet sahipleri yıl boyunca milyonlarca dolar harcarlar. Genel kapsamda yalnızca pire kaynaklı veteriner masraflarının yaklaşık 2.8 milyar dolar olduğu hesaplanmıştır.

HASTALIĞIN EŞİK NOKTASI

Pireler, petlerin davranış değişimlerinin (örneğin; hayvanın sık kaşındığının gözlemlenmesi) farkına varılarak tespit edilebilir. Pire alerjisi dermatiti, hem hayvanlar hem de insanlar açısından masraflı ve oldukça rahatsız edici bir hastalıktır ve rahatsızlık oranlarının minimal seviyelere çekilmesinde erken teşhis ve tedavinin önemi büyüktür. Kedi pireleri enfeksiyon açısından vektör olarak görev yapabileceklerinden, genellikle pire bulunan bölgelerin aşırı kaşınması ve ısırılması sonrasında oluşan büyük huzursuzlukların giderilmesi amacıyla harekete geçilmelidir.
Kültür Kontrolü
Enfestasyonun etkin şekilde kontrol edilmesi için, pireler pet, ev ve alandan uzaklaştırılmalıdır. Yalnızca hayvandan pirelerin uzaklaştırılması yetersiz kalacak ve tedavinin başarısız olmasına sebep olacaktır. Hayvan üzerinde bulunan immature pirelerin yetişkinlere dönüşmesiyle sonradan reenfestasyon oluşabilir. Petin tedavisinde pire tarakları kullanılabilir, ancak bunlar yalnızca pirelerin %10 ile %60’lık kısmının uzaklaştırılmasını sağlar. Ancak, hayvanın şampuanlanması yoluyla, larva için yiyecek teşkil eden kurumuş kan ve deri artıklarının da uzaklaştırılması sağlanır. B vitamini, bira mayası (Brewer’s Yeast) ve sarımsak gibi diyete dayalı yöntemlerinde tedavi ile ilişkili miktar değeri olduğu bilimsel verilerle kanıtlanmıştır.

Kimyasal Kontrol

Yetişkin pirelere yönelik gelişmiş yöntemler, imidacloprid veya fipronil gibi topikal maddelerdir. Bir pestisit kullanımı sırasında, her zaman ilaç etiketini dikkat alın. İnsekt büyüme düzenleyicileri (IGR) ve insekt gelişimi inhibitörleri (İDİ), günlük veya aylık dozda uygulanır, yumurta ve larval gelişimi engeller, fakat yetişkin pireleri öldürmez. Metoprene ve pyriproxyfen, veteriner hekimler ve pest kontrol çalışanları içinde satışa sunulan, sprey ve pire tasmalarında bulunan IGR bileşenleridir. Lufenuron, veteriner hekimler içinde satışa sunulur, pete oral yolla uygulanan bir insekt gelişim inhibitörüdür. İnsektisit şampuanlar; belirli pyrethrin, carbamate ve citrus bileşenlerini içerir. Pennyroyal yağı, diğer doğal ürünler de şampuanlarda bulunur. Etkin bir kontrol sağlanmasında, eve de ilaç uygulamaları yapılmalı, özellik le hayvanın sık kullandığı alanlardaki yumurta ve larvaların kontrolü sağlanmalıdır. Bunun yapılmasında; vakumlu araçların kullanılmalı, yatak, döşeme ve halılar insektisit içeren spreylerle muamele edilmelidir. Vakumlu süpürge uygulamaları yalnızca halılardaki yumurta ve gıda kaynaklarını uzaklaştıracaktır. Larva, hah iplikleri arasına sıkışır ve pupa halıya yapışık kalır. Petin; çocukların oyun alanı, kalabalık depolar ve çalışma alanları gibi bölgelerden uzak tutulması l da önemlidir. Baraka ve köpek evleri gibi alanların da evin ilaçlanması süresince aynı yolla işlem görmesi önemlidir.
Dış ortamların kontrolünde, hayvanın sık vakit geçirdiği kuru korumalı alanlarda piretiroid spreyler kullanabilir veya pyriproxyfen ve fenoxycarb gibi insekt gelişimi düzenleyicileri kullanılabilir. Bu maddeler özellikle açık alanlarda kontrol sağlanmasında etkilidir. Met-hoprene de açık alanlarda sık kullanılır, fakat güneş ışığına dayanıklı değildir. Larvalar, korumalı, kuru alanları tercih ettiğinden tüm bölgenin spreylenmesi İsrafil ve gereksiz olacaktır. îlaç uygulanması zor olan açık alanlara, petlerin girişi önlenmelidir. Açık alan kontrolü özellikle şiddetli pire enfestasyonlarında kullanılır ve pet ile evde pire kontrolü sağlandığı durumlarda şart değildir.

Biyolojik Kontrol
Bazı ülkelerde yararlı bir nematod olan Steinernema carpocapsae uygulamalarına yönelik araştırmalar yapılmaktadır. Bu nematodlar, yeşil alanlara sprey formunda uygulandığında, pire larvalarına geçerek onların paraziti haline gelip, larvaları zehirlerler. Eğer etiket yönergeleri dikkatli şekilde takip edilirse, pire popülasyonlarının azaltılması sağlanabilir. Ancak, bu nematodlar özellikle kumlu kirlerde işe yarar ve yeterli toprak olmadığında etkinliğini yitirir.

www.pethekimi.com

Havaların ısınmasıyla gelen tehlikeler Konusuna Ait Etiketler

Yorumlar

  1. Külüstür dedi ki:

    tşk hocam..

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.


Yukarı Çık