Anemilere klinik ve laboratuar yaklaşım

- Anemi; her bir ünite kandaki eritrosit sayısının, eritrosit hacminin ve oksijen taşıma kapasitesinin azalması
A. Hemorojik
–Kronik
- GI kanamalar
- WVB
- Hemofili A
- Protrombin eksikliği
–Kan emen parazitler
- Kancalı kurt, kene, pire…
–Akut Kanama
- Warfarin tok
- Travma
B: Hemolitik
–Antijen antikor reaksiyonları
- İsoerytrolisis
- Kan uyuşmazlığı
- IHA
- Cold hemagglutinasyon hastalığı
–Toksik nedenler
- Bakır tok
- Kedide metilen mavi tok.
- Yılan, akrep, örümcek, yaban arısı
- Kurşun, fenol tok.
–Enfeksiyöz nedenler
- Babesiosis, hemobartonella, leptosporidiosis.. Cytauxzoon
Felis
- diğer nedenler
–Pyruvate kinaz eksikliği
–Hipofosfatami
–herediter
- Sekonder anemiler
–Kronik infeksiyöz hastalıklar
- Tüberküloz…, ehrlic
–Organ veya doku bozukları
- Pyometra, kronik böbrek yetmezliği
- Hipotroidism, lenfosarkoma, kronik hepatit
- Addision hastalığı
- Nutrisyonel
–Protein, fe, cu, co, B12, folik asit, prodoksin nok
- Hipoplastik veya aplastik (kemikiliği bozuklukları)
–Myelofibrosis,
–Aplastik pansitopeni
–Pure eritrosit aplasizi
–Lösemi
–Myelodisplastik sendrom
- ilaçla ilişkili anemiler
–Östrojen toksikasyonu
–Sulfadiazin toksisitesi
–Fenilbutozon toksisitesi
- İnfeksiyönlar
–FıP
–FeLV
–FIV
–ehrlichiosis
Anemilerin morfolojik sınıflandırılması
- Mikrositik
- Makrositik
- Normositik
- Normokromik
- hipokromik
Rejanerasyon yeteneğine göre
- Rejenaratif
- Non- rejenaratif
KLİNİK TANI
- Anamnez
–Klinik belirtilerin başlama zamanı
–Kan kaybının olup olmadığı ( epistaksis, hematüri, melana, kusmukta kan..)
–Peteşi – ekimoz
– Son zamanlarda FeLV ve FIV taraması yapıldımı? ( retrovirus— kemikilği hipoplasisi, lösemi)
–Eksersiz intorelansının varlığı
–Hayvana yakın zamanda bir ilaç, aşı veya kimyasala maruz kalıp kalmadığı
- Modifiye canlı aşı!!!
– önce veya şu an ekoparaziter enfestasyonu
Babesiosis, lyme, ehriciosis, hepatozoon canis
Kedi ve köpeklerde anemiye neden olabilen bazı ilaçlar
- Acetaminophen
- Antiaritmik ilaçlar
- Non steroidal ilaçlar
- Barbituratlar
- Kloromfenikol
- Cimetidine
- Levamisole
- Methimazole
- Metrondizole
- Penisilin , sefolosporinler
- Sulfanomidler
Fiziksel muayene
- Beden ısısını kontrol et
- Eksternal kanamalar ?
- Mukoza ve konjektivaların muayenesini yap
–Anemi
–Anemi + ikter
–Peteşi ekimoz
–Siyanöz
- Palpasyon
–Lenfadenapati?
–Splenemegali?
–Hepatomegali
–İnternal hacimler
Anemilerde genel klinik bulgular
- Eksersiz intorelansı
- Mukozolarda solgunluk, sarılık,
- Taşikardi, hiperapne
- Aortik bölgede zayıf murmurlar
- Sistolik üfürümler
- Deri ve mukozalarda peteşi, ekimoz
- Epistaksis
- Hematüri, hemaglobinüri,
- Ödem, asites
Anemi ve hepatomegali, lenfadenopati,splenomegali ile seyreden bazı hastalılar
- Lenfoma
- Hemobartonelosis
- Akut lösemia
- Ehrlichiosis
- Sistemik mast hücreli hastalıklar
- Kemik iliği hipoplazisi
- IHA
Anemilerin labaratuvar değerlendirilmesi
- HCT, köpeklerde %37, kedide %30’un altına düşmesi anemiyi gösterir
- Neonatal devrede 2 – 6 hafta, %24 – 34 arasında olması normal kabul edilmeli
- Gebeliğin son 1/3 döneminde kademe kademe azalarak normositik normokromik anemi olabilir
- Irk faktörünü göz önüne al,Greyhound, whippet, Lurchen, Borzai %48 – 66
Aneminin şiddeti
- Primer nedene
- Total kan hacminin değişim derecesine
- Aneminin şekillenme hızına
- HCT
Köpek kedi
- Hafif %30 -36 %20 – 24
- Orta %18 – 29 % 15 – 19
- Şiddetli <% 18 < %15
Hemoglobin konsantrasyonu
- Yaş faktörü
–Köpekler 4 -6 haftalık dönemde8 – 11 gr /dl
–Kedide aynı dönemde 7 -8 gr /dl
- Cinsiyet faktörü
–Dişilerde biraz daha yüksek ( Greyhound)
- Gebelik
- Hemoliz
- Tranklizan ve sedatifler
- Hataya bağlı
RBC ve İndeksleri
MCV ( ortalama eritrosit hacmi)
–Köpek 60 -77 mikron küp
–Kedi 40 – 55 mikron küp
HCT x 10
- MCV= —————
RBC
Doğumda büyük, 2 aylıkken yetişkinlerin değerini alır
Japon akita köpeklerinde 55 – 65
Minyatur ve yoy poodlarda makrositik tir 80
MCV artma nedenleri
- Retikulositosis
- Büyük immature RBC
- Hipertroidism
- Çekirdekli RBC
- Irk ve yaş
- B12 ve folik asit nok.
MCV azalma nedenleri
- Fe, pirodoksin,cu, eksikliği
- Feline hamabartonellosis
- Yaş ve ırk
- Hemopoetik faktörlerin yetersizliği
Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu ( MCHC)
- Köpek:31- 34
- Kedi: 31 – 35 mg/dl
Hgb x 100
MCHC = ——————
HCT
Artış genellikle hataya bağlı
IHA, hemoliz, saklama hataları
Lipemi
MCHC AZALMA NEDENLERİ
Heinz cisimcikleri
- Demir, pirodoksin, protein eksikliği
- Çekirdekli RBC, retikulositosis
- Yaşa bağlı
- Inheriditer hipokromi
- Normokromik anemiler genelde sekonder anemi ve aplastik, hipoplastik anemi ile ilgilidir
- ORTALAMA RBC HEMOGLOBİNİ ( MCH)
– her bir RBC ortalama Hgb ağırlığını gösterir
Hgb x 10
MCH = —————- Pikogram
RBC
- Köpek : 19 – 23
- Kedi : 13 -17
–Normalin altında olması hipokromi
–Üstünde olması makrositosisi gösterir
Makrositik hipokromik anemi !!!?
Hemolitik anemi, rejeneratif anemi
Bazen MCHC değeri hemolize bağlı yüksek olabilir
Normositik – normokromik anemi
Nonrejeneratif anemi, rejeneratif anemi başlangıç dönemi
Mikrositik – hipokromik anemi
Demir eksikliği veya demir metabolizması ile ilgili anemiler
Diğer önemli labaratuvar parametreleri
- Retikulosit sayımı
- Total protein
- Kemikiliği muayenesi
- Serolojik testler ( Babesiosis, ehrliciosis,..FIV, FLev. FIP..)
- Karaciğer markırları
- Albumin
- GGT, ALT, biluribin, safra asitleri….
- Koaglasyon profili
- Pt, APTT, Fibrinojen, FDP
- Endokrinal biokimyasal analizler
- Troid hormonları
- Kortizol
- Östrojen….
- Böbrek yetmezlikleri ile ilgili parametreler
- Üre, kreatinin
- Coomb’s testine alternatif olarak aglutinasyon testi
Retikülosit sayımı
- Rejenaratif ? Yoksa non rejenaratif ?
- Periferik yaymalarda Wright yada Giemsa boyamasında hafif pembeye çalan mavi renk alırlar
- retikulosit artışı rejeneratif anemiyi
- Azalması non rejenaratif anemiyi gösterir
- Normal olması antianemik faktörlerin yetersizliğini işaret eder
Rejenaratif anemi kriterleri
- Lökosit sayısının artması
- Sola kaynma
- Retikülositosis
- Çekirdekli eritrositler
- Howell- jolly cisimcikleri
- Trombosit sayısının artması ??!!!
- RI < 2.5
Non-rejenaratif anemi kriterleri
- RI<2.5
- Lökopeni
- Trombositopeni
- Sitopeni
Kedi ve köpeklerde non-rejenaratif aneminin nedenleri
- Kronik hastalık anemisi
- Kemikiliği bozuklukları
–Kemikiliği aplasi/hipoplasi
–Myledisplastik sendrom
–Myelofibrosis
- Renal hastalıklara bağlı anemi
- Endokrin sistemle ilişkili anemi
–Hipotroidsm
–addison
- Kronik hastalık anemilerinde yangı veya neoplastik prosesler ( laktoferrin, akut faz yangı prekürsörleri) demirin kemikiliğinde kullanımı engellerler ve eritroid prekürsürleri kemikiliğinde oluşmaz
- En çok demir eksikliği anemisi ile karışır nasıl ayırt edebiliriz?
Kronik hastalık anemisi ve demir eksikliğinin ayırımı
parametreler | Kronik hastalık anemisi | Demir eksikliği anemisi |
Serum demir konsantrasyonu | düşük | Çok düşük |
Total demir bağlama kapasitesi | Normal – AZALMIŞ | Normal/yüksek |
Hemoglobin saturasyonu | düşük | Çok düşük |
Kemikilği Fe deposu | yüksek | düşük |
PLT | Normal, düşük, yüksek | Yüksek, çok yüksek |
Dışkıda gizli kan | yok | Pozitif/negatif |
RBC morfoloji | Normositik-normokromik | Mikrositik-hipokromik |
ferritin | Normal – Yüksek | düşük |
Niçin kronik renal hastalıklı hastalarda anemi gelişir?
- eritropoetin üretimi azalır
- Üremi RBC yaşam süresini kısaltır
- Gastro intestinal kanama
- PTH seviyesi yüksektir eritropoesisi baskılanır
Kemikiliği bozuklukları
Bu bozukluklarda normal eritroid prekürsörleri neoplastik veya yangısal hcreler tarafında baskılanır, yıkımlanır işgal edilir.
- Neoplastik
- Hipoplastik
- Displastik
Kedi ve köpeklerde kemikiliği hasarına yol açan nedenler
- Kemikiliği aplasisi – hipoplasisi
–Östrojen, fenilbutozone, immun ilişkili
–FLev, idiopatik
- Mylephtisis
–Akut lösemi, kronik lösemi
–Multible mylemo, lenfoma, malignant histositosis
- Myledisplastik sendrom
–FLev, FIV, prelösemik sendrom
- Mylefibrosis
–FLeV, pruvat kinaze eksikliği
- Osteosclerosis
–FLeV
- Genelde hastalar pansitopenik dir
- Genelde normositik normokromik non- rejenaratif anemi
- Retikulosit yok
- Tanıya giderken
- Rutin hemogram
- Kemikiliğinin sitolojik ve histolojik muayenesi
- Enfeksiyöz ajanlar için serolojik testler, PCR ( FIV, FeLV, ehrichia….)
-
- Kronik organ hastalıkları anemisinin aksine HCT genelde %15 düşük olabilir
- Retikülosit olmamakla beraber makrositosis bulunması kemikiliği aplasisi veya hipoplasine neden olan FeLV, FIV için tipiktir
- BAZI KÖPEKLERDE SFEROSİTLER BULUNABİLİR
Anemilere diagnostik yaklaşım
1.Aneminin şiddetini belirle
Hafif anemi (köp: %30-36, kedi %20-24)
Yaş, ırk ve cinsiyet-gebelik
Parametreleri kontrol et ( örnek alınımı hatalı mı?)
Sekonder nedenlere yönel ve 4 nolu bölüme git
Orta ve şiddetli anemi varsa kemikiliği yanıtını belirle ( 2)
2.Kemikiliği yanıtını belirle
- hafif anemide veya ilk 2-3 gün beklenilen retikulosit ve polikromasi gözlenmez
2.Kemikiliği normalse 5 günde retikulosit ve polikromasi pik yapar
3.Makrosit ve hipokromik RBC artışı 7-14 günde belirgin
4.Aneminin morfolojik tanısını belirle
1.Makrositik hipokromik = rejeneratif anemi
2.Normositik normokromik: nonrejenaratif veya prerejenaratif
3.Mikrositik-hipokromik : fe eksikliği
4.Makrositik-normokromik
1.Eğer Rejeneratif ise
Hemolitik anemi için froti değerlendir
1.Sferosit, agglutinasyon, heinz body, polykromazi, kan parazitleri
2.Hemoglobinüri
- İNTRAVASKULER hemoliz
3.Internal kan kayıpları
4.Eksternal kan kayıpları
1.Anamnez, hipoproteinnemi, hipoalbunemi
2.trombositopeni
Non-rejenaratif ise
lTekrardan retikulosit sayımını kontrol et
lPrerejenaratif anemilerin ilk 3 günü retikulosit olmayabilir
l2 hafta sonra gerçekten nonrejenarati f ise retikulosit şekillenmez
lKlinik ve diğer laboratuar parametrelerini değerlendir
- akut Demir eksikliği anemisi genellikle mikrositik hipokromiktir ama rejeneratiftir
- Nonrejenaratif anemiler genellikle normositik normokromiktir
- FLeV kedilerde makrositik normokromik anemi olmasına rağmen retikulosit bulunmaz ( myledisplazi)
Kedilerde anemiye yaklaşım klinik ipuçları
- Anemi kedilerdeki en yaygı hematolojik bozukluğu oluşturur, neden?
–Oksidatif yetmezlik
–Retroviral enfeksiyonların sık görülmesi
–Kan parazitleri ( hemobartonellosis….)
- Anemiye neden olan ilaçlara maruz kaldı mı?
- Akut veya kronik kan kaybı var mı?
- FIV, FeLV ?
- Kronik organ hastalığı var mı ?
Kedilerde aneminin gelişmesine neden olan bazı ilaçlar
- acetaminophen, benzocaine,
- methylene blue,
- griseofulvin, acepromazine, chloramphenicol, sulfatrimethoprim,
- propylthiouracil, methimazole
anemili kedilerdeki klinik bulgular bize önemli etiopatojenik veriler suna bilir
- • ateş
- • lenfadenopati
- • Hepatomegali
- • Splenomegali
- • peteşi
- • ekimoz
- • ishal
- • Melena
- • kanama (epistaksis, hematüri)
- • pire enfestasyonu (yavru kedilerde önemli)
- Ateş ve hepatosplenomegali hemobartonella veya lösemiyi işaret edebilir
- Generalize lenfadenopati ve hepatosplenomegali lenfoma veya lösemi ile ilişkili olabilir ,
- Pire veya kancalı kurt bulunması özellikle yavru kedilerde kronik kan kaybı anemisine yol açabilir.
-
- Anemili bir kedide ilk yapmamız gereken aneminin rejenerasyon yeteneğini belirlemek
- Bunu nasıl yaparız ?
–Retikülosit sayısı % 2.5 büyükse veya RI > 2
İkinci basamak olarak serum veya plasma protein konsantrasyonlarına bak
- – neden?, hemoliz ve kan kaybı anemisini bize ayırt etmemize sağlayabilir– hemolizde normal, kan kaybında düşüktür.
3. olarak RBC indekslerini değerlendir
-
- MİKROSİTİK ANEMİ – demir eksikliği
- NORMOSİTİK ANEMİ – kronik hastalıklar, hypoproliferatif anemiler, renal hastalık anemileri
- MAKROSİTİK ANEMİ – rejeneratif anemileri
- HİPOKROMİK AMENİ —
- NORMOKROMİK ANEMİ
Kaynak:
Prof. Dr. Sezgin ŞENTÜRK
Yorumlar
Henüz yorum yapılmamış.